Wprowadzenie
Inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE) są kluczowym elementem transformacji energetycznej Polski i całej Unii Europejskiej. Aby przyspieszyć ten proces i uczynić go bardziej dostępnym dla przeciętnego gospodarstwa domowego, rząd oraz instytucje unijne uruchomiły szereg programów dofinansowań i ulg podatkowych.
W 2023 roku dostępnych jest kilka atrakcyjnych programów wsparcia finansowego, które mogą znacząco obniżyć koszty instalacji systemów OZE, takich jak fotowoltaika, pompy ciepła czy magazyny energii. W niniejszym artykule przedstawimy najważniejsze z nich, wraz z informacjami o wysokości możliwych do uzyskania dotacji, warunkach, jakie należy spełnić, oraz procedurach aplikacyjnych.
Program "Mój Prąd" 5.0
Program "Mój Prąd" to jeden z najpopularniejszych programów wsparcia dla prosumentów inwestujących w mikroinstalacje fotowoltaiczne. Piąta edycja programu, uruchomiona w 2023 roku, wprowadza istotne zmiany względem poprzednich edycji.
Kto może skorzystać?
Z programu mogą skorzystać osoby fizyczne wytwarzające energię elektryczną na własne potrzeby, które mają zawartą umowę kompleksową regulującą kwestie związane z wprowadzeniem do sieci energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji.
Co można sfinansować?
- Instalacje fotowoltaiczne o mocy 2-10 kW
- Systemy zarządzania energią (HEMS/EMS)
- Magazyny energii elektrycznej
- Magazyny ciepła
Wysokość dofinansowania
Maksymalna kwota dofinansowania wynosi 7 000 zł dla instalacji fotowoltaicznej. Jednakże, jeśli inwestycja obejmuje dodatkowe elementy, można uzyskać wyższe wsparcie:
- Instalacja PV + magazyn energii elektrycznej: do 16 000 zł
- Instalacja PV + system zarządzania energią: do 10 000 zł
- Instalacja PV + magazyn ciepła: do 12 000 zł
- Instalacja PV + magazyn energii elektrycznej + system zarządzania energią: do 19 000 zł
- Instalacja PV + magazyn ciepła + system zarządzania energią: do 15 000 zł
Jak aplikować?
Wnioski o dofinansowanie należy składać przez portal GOV.pl, po rejestracji profilu na stronie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Nabór wniosków trwa od kwietnia 2023 do wyczerpania budżetu programu.
Termin składania wniosków: od 22 kwietnia 2023 do wyczerpania budżetu
Budżet programu: 400 mln zł
Program "Czyste Powietrze"
Program "Czyste Powietrze" skierowany jest przede wszystkim do właścicieli lub współwłaścicieli domów jednorodzinnych i koncentruje się na wymianie starych, nieefektywnych źródeł ciepła oraz poprawie efektywności energetycznej budynków.
Kto może skorzystać?
Z programu mogą skorzystać osoby fizyczne będące właścicielami/współwłaścicielami domów jednorodzinnych/wydzielonych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą.
Co można sfinansować?
W kontekście OZE, program umożliwia dofinansowanie:
- Pomp ciepła (powietrznych i gruntowych)
- Instalacji fotowoltaicznych (od 2022 roku jako element uzupełniający)
- Kolektorów słonecznych
Wysokość dofinansowania
Wysokość dofinansowania zależy od dochodu wnioskodawcy i jest podzielona na trzy poziomy:
Podstawowy poziom dofinansowania:
Dla osób z rocznym dochodem do 135 000 zł:
- Pompa ciepła powietrze/woda: do 19 000 zł
- Pompa ciepła powietrze/powietrze: do 7 000 zł
- Pompa ciepła grunt/woda: do 28 000 zł
- Kolektory słoneczne: do 7 000 zł
Podwyższony poziom dofinansowania:
Dla osób z miesięcznym dochodem do 1 894 zł/os. (gospodarstwo wieloosobowe) lub 2 651 zł (gospodarstwo jednoosobowe):
- Pompa ciepła powietrze/woda: do 32 000 zł
- Pompa ciepła powietrze/powietrze: do 10 000 zł
- Pompa ciepła grunt/woda: do 45 000 zł
- Kolektory słoneczne: do 11 000 zł
Najwyższy poziom dofinansowania:
Dla osób z miesięcznym dochodem do 1 090 zł/os. (gospodarstwo wieloosobowe) lub 1 526 zł (gospodarstwo jednoosobowe):
- Pompa ciepła powietrze/woda: do 45 000 zł
- Pompa ciepła powietrze/powietrze: do 14 000 zł
- Pompa ciepła grunt/woda: do 60 000 zł
- Kolektory słoneczne: do 16 000 zł
Jak aplikować?
Wnioski można składać przez:
- Portal beneficjenta dostępny na stronie właściwego wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej
- Serwis "Czyste Powietrze" dostępny na stronie gov.pl
- Bezpośrednio w siedzibie właściwego terytorialnie WFOŚiGW lub w gminie (jeśli gmina przystąpiła do programu)
Termin składania wniosków: nabór ciągły do 2029 roku lub do wyczerpania budżetu
Budżet programu: 103 mld zł
Program "Moje Ciepło"
Program "Moje Ciepło" dedykowany jest wsparciu zakupu i montażu pomp ciepła w nowych budynkach mieszkalnych jednorodzinnych.
Kto może skorzystać?
Z programu mogą skorzystać osoby fizyczne – właściciele lub współwłaściciele nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych.
Co można sfinansować?
Program umożliwia dofinansowanie zakupu i montażu pomp ciepła wykorzystywanych do celów ogrzewania lub ogrzewania i ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) w nowych budynkach mieszkalnych jednorodzinnych.
Wysokość dofinansowania
Wysokość dofinansowania zależy od rodzaju pompy ciepła:
- Pompy ciepła powietrze/woda o podwyższonej klasie efektywności energetycznej: do 19 000 zł
- Pompy ciepła powietrze/woda: do 16 000 zł
- Pompy ciepła grunt/woda lub woda/woda o podwyższonej klasie efektywności energetycznej: do 28 000 zł
- Pompy ciepła grunt/woda lub woda/woda: do 24 000 zł
Dla budynków z podwyższonym standardem energetycznym (z potwierdzonym przez eksperta zewnętrznego obniżeniem zapotrzebowania na energię użytkową o co najmniej 5 punktów procentowych w porównaniu do wymagań określonych w warunkach technicznych) dofinansowanie jest podwyższone o 30%.
Jak aplikować?
Wnioski należy składać przez Generator Wniosków o Dofinansowanie (GWD) dostępny na stronie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Termin składania wniosków: od 29 kwietnia 2022 do 31 grudnia 2026 lub do wyczerpania budżetu
Budżet programu: 600 mln zł
Ulga termomodernizacyjna
Ulga termomodernizacyjna to instrument podatkowy, który pozwala odliczyć od podstawy opodatkowania wydatki poniesione na termomodernizację budynków jednorodzinnych.
Kto może skorzystać?
Z ulgi mogą skorzystać podatnicy PIT będący właścicielami lub współwłaścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych.
Co można odliczyć?
W kontekście OZE, ulga umożliwia odliczenie wydatków na:
- Instalacje fotowoltaiczne
- Pompy ciepła
- Kolektory słoneczne
- Magazyny energii
- Systemy zarządzania energią
Wysokość odliczenia
Maksymalna kwota odliczenia wynosi 53 000 zł na podatnika, niezależnie od liczby posiadanych nieruchomości.
Jak skorzystać?
Aby skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, należy:
- Zbierać i przechowywać faktury VAT potwierdzające poniesione wydatki
- Uwzględnić wydatki w rocznym zeznaniu podatkowym PIT
- Wydatki można odliczyć w roku poniesienia lub w ciągu kolejnych 6 lat
Termin obowiązywania: bezterminowo (do ewentualnej zmiany przepisów)
Programy gminne i regionalne
Oprócz programów ogólnokrajowych, wiele gmin i regionów oferuje własne programy dofinansowań do instalacji OZE. Wysokość i warunki wsparcia są zróżnicowane i zależą od lokalnych potrzeb oraz możliwości finansowych samorządów.
Przykładowe programy lokalne:
- Dotacje gminne na wymianę źródeł ciepła i instalacje OZE
- Regionalne Programy Operacyjne (RPO) poszczególnych województw
- Programy związków międzygminnych
Informacje o lokalnych programach wsparcia można uzyskać w urzędach gmin lub na ich stronach internetowych.
Net-billing - system rozliczeń prosumentów
Od 1 kwietnia 2022 roku w Polsce obowiązuje nowy system rozliczeń dla prosumentów - net-billing, który zastąpił wcześniejszy system opustów (net-metering).
Zasady działania
W systemie net-billing:
- Nadwyżki energii wprowadzone do sieci są sprzedawane po cenie rynkowej (cena z Rynku Dnia Następnego)
- Energia pobierana z sieci jest kupowana po cenach taryfowych
- Prosument gromadzi środki ze sprzedaży energii na specjalnym koncie (tzw. depozyt prosumencki)
- Zgromadzone środki można wykorzystać do pokrycia kosztów energii pobranej z sieci
- Niewykorzystane środki są wypłacane po 12 miesiącach, z 20% potrąceniem na rzecz sprzedawcy
Choć net-billing nie jest bezpośrednim programem dofinansowania, stanowi istotny element ekonomiki instalacji OZE i wpływa na okres zwrotu inwestycji.
Porównanie programów dofinansowania
Poniżej przedstawiamy porównanie najważniejszych programów dofinansowania dla różnych technologii OZE:
Fotowoltaika
- "Mój Prąd" 5.0: do 7 000 zł (więcej z dodatkowymi elementami)
- Ulga termomodernizacyjna: do 53 000 zł (dla wszystkich inwestycji termomodernizacyjnych łącznie)
- Programy lokalne: zróżnicowane kwoty
Pompy ciepła
- "Czyste Powietrze": do 60 000 zł (zależnie od rodzaju pompy i dochodu)
- "Moje Ciepło": do 28 000 zł (tylko nowe budynki)
- Ulga termomodernizacyjna: do 53 000 zł (dla wszystkich inwestycji termomodernizacyjnych łącznie)
Magazyny energii
- "Mój Prąd" 5.0: do 9 000 zł (jako element dodatkowy)
- Ulga termomodernizacyjna: do 53 000 zł (dla wszystkich inwestycji termomodernizacyjnych łącznie)
Systemy zarządzania energią
- "Mój Prąd" 5.0: do 3 000 zł (jako element dodatkowy)
- Ulga termomodernizacyjna: do 53 000 zł (dla wszystkich inwestycji termomodernizacyjnych łącznie)
Praktyczne wskazówki
Łączenie dofinansowań
W wielu przypadkach możliwe jest łączenie różnych form wsparcia, co pozwala jeszcze bardziej obniżyć koszty inwestycji. Na przykład:
- Dofinansowanie z programu "Mój Prąd" można połączyć z ulgą termomodernizacyjną
- Dofinansowanie z programu "Czyste Powietrze" można połączyć z ulgą termomodernizacyjną (z wyłączeniem tych samych kosztów)
Należy jednak pamiętać, że niektóre programy wykluczają się wzajemnie lub ograniczają możliwość łączenia wsparcia. Przed złożeniem wniosków warto skonsultować się z doradcą energetycznym lub specjalistą ds. dofinansowań.
Kolejność działań
Aby maksymalnie wykorzystać dostępne formy wsparcia, warto zaplanować inwestycję w odpowiedniej kolejności:
- Analiza potrzeb energetycznych gospodarstwa domowego
- Wybór odpowiednich technologii OZE
- Sprawdzenie dostępnych programów dofinansowania
- Przygotowanie dokumentacji technicznej i finansowej
- Złożenie wniosków o dofinansowanie (w większości przypadków przed rozpoczęciem inwestycji)
- Realizacja inwestycji zgodnie z wytycznymi programów
- Rozliczenie dofinansowania
- Uwzględnienie wydatków w rozliczeniu podatkowym (w przypadku ulgi termomodernizacyjnej)
Dokumentacja
Niezależnie od wybranego programu dofinansowania, warto zadbać o kompletną i prawidłową dokumentację, która obejmuje:
- Faktury VAT za zakupione urządzenia i usługi
- Dokumentację techniczną instalacji
- Certyfikaty i deklaracje zgodności dla wykorzystanych urządzeń
- Umowy z wykonawcami
- Protokoły odbioru
- Zgłoszenia i pozwolenia wymagane prawem
Podsumowanie
Rok 2023 oferuje szereg atrakcyjnych programów dofinansowania inwestycji w odnawialne źródła energii. Dzięki dostępnym dotacjom, ulgom podatkowym i preferencyjnym systemom rozliczeń, inwestycje w fotowoltaikę, pompy ciepła czy magazyny energii stają się coraz bardziej opłacalne dla gospodarstw domowych.
Wybór odpowiedniego programu lub kombinacji programów zależy od indywidualnych potrzeb, możliwości finansowych oraz charakterystyki budynku. Warto dokładnie przeanalizować dostępne opcje i skonsultować się z ekspertami, aby maksymalnie wykorzystać możliwości wsparcia finansowego.
W Aeroptogli oferujemy kompleksowe doradztwo w zakresie doboru optymalnych rozwiązań OZE oraz pomoc w uzyskaniu dostępnych dofinansowań. Nasi doradcy pomogą przejść przez cały proces - od wyboru technologii, przez przygotowanie wniosków, aż po realizację inwestycji i rozliczenie dotacji.
